Биология, 10 класс, Сапаров К., Азимов И., Умаралиева М., 2022

Биология, 10 класс, Сапаров К., Азимов И., Умаралиева М., 2022.

Книги по биологии для 10 класса на киргизском языке.

   Сен 7–9-класстарда окуу учурунда “Биология” сабактарында табият жөнүндөгү көптөгөн түшүнүк жана терминдер, мыйзамдар менен тааныштыӊ. Бул окуу жылында сен биологияны үйрөнүүнү улантасыӊ. Биология тирүү организмдердин түзүлүшү, өзүнө таандык касиеттери, көбөйүшү, өрчүшү, келип чыгуусу, табигый жамааттар жана жашоо чөйрө менен мамилесин үйрөнөт. Биологиялык билимдер сага ааламдын илимий көз карашын кеӊ түшүнүп жеткен абалда, келечекте адам катары калыптанышыӊа, кесип тандооӊо, илимий дүйнө көз карашыӊды кеӊейтирүүгө жана экологиялык билимге ээ болушуӊа негиз боло алат. Бул окуу китебинин жардамында сен биология сабактарында жана өз алдыӊча жашоонун төмөнкү түзүлүү даражасынан жогорку түзүлүү даражасына чейин табиятка бир бүтүн система катарында кароону, биологиялык түшүнүктөрдү, теория жана мыйзамдарды жалпылоо, алардын ортосундагы себептерди бир системага салууну үйрөнөсүӊ.




БИОЛОГИЯ ПРЕДМЕТ КАТАРЫНДА.
Биология предметинин максаты жана милдеттери. Биология тирүү организмдердин түзүлүшү, өзүнө таандык касиеттери, көбөйүшү, өрчүшү, келип чыгышы,табигый жамааттар жана жашоо чөйрөсү менен байланышын үйрөнөт. Биология терминин 1802-жылда француз окумуштуусу Ж. Б. Ламарк жана немец окумуштуусу Г. Р. Тревиранус тарабынан илимге киргизилген болуп, латынча биос – “жашоо”, логос – “илим” деген маанини билдирет.

Биологиялык билимдердин мааниси. Адамдардын ден-соолугун сактоо, ар кандай оорууларды дарылоо, жана алардын алдын алуу, адам өмүрүн узайтыруу, табияттагы аз кездешүүчү өсүмдүктөрдүн жана жаныбарлардын түрлөрүн коргоо, өнүмдүү өсүмдүк сорттору, сырьёго бай жаныбарлардын пародалары, жаӊы касиеттүү микроорганизмдер штаммдарын жаратуу, адамдарды сапаттуу азык-түлүк продукталары менен камсыздоо сыяктуу көйгөйлөрдү чечүү биология тармагынын өнүгүүсүнө байланыштуу.

МАЗМУНУ.
I БӨЛҮМ. МОЛЕКУЛЯРДЫК БИОЛОГИЯ.
1.1. Биология предмет катарында.
1.2. Практикалык жумуш. Жашоонун түзүлүү даражаларын моделдештирүү.
1.3. Тирүү организмдердин химиялык курамы.
1.4. Практикалык жумуш. Суунун тирүү организмдер үчүн мааниси.
1.5. Углеводдор.
1.6. Липиддер.
1.7. Белоктор.
1.8. Практикалык жумуш. Биологиялык инфографиканы түзүү.
1.9. Нуклеин кислоталар.
1.10. Практикалык жумуш. ДНК жана РНК түзүлүшүнө байланыштуу маселелер чыгаруу.
II БӨЛҮМ. КЛЕТКА БИОЛОГИЯСЫ.
2.1. Эукариоттук клетка. Клетка кабыгы.
2.2. Цитоплазма. Клетканын мембранасыз органоиддери.
2.3. Клетканын мембраналуу органоиддери.
2.4. Лабораториялык иш. Клетка мембранасына жылуулуктун таасирин үйрөнүү.
2.5. Ядро.
2.6. Прокариоттук клетка.
2.7. Практикалык жумуш. Прокариоттук жана эукариоттук клеткалардын түзүлүшүн салыштырмалуу үйрөнүү.
2.8. Клеткада заттардын алмашуусу. Клеткада энергетикалык алмашуу.
2.9. Практикалык жумуш. Энергия алмашуусуна карата маселелер чыгаруу.
2.10. Клеткада тукум куучулук маалыматтын ишке ашырылышы.
2.11. Практикалык жумуш. Белоктордун биосинтези жараянын моделдештирүү.
2.12. Прокариоттук жана эукариоттук клеткалардын бөлүнүшү.
2.13. Мейоз.
2.14. Лабораториялык иш. Митоз жараянын микропрепараттар жардамында үйрөнүү.
2.15. Практикалык жумуш. Митоз жана мейоздун фазаларын салыштыруу.
III БӨЛҮМ. ЖАШОО ЖАРАЯНДАРЫ.
3.1. Организмдердин жыныссыз көбөйүшү.
3.2. Гаметогенез.
3.3. Организмдердин жыныстык көбөйүшү.
3.4. Өсүмдүктөр жана жаныбарлардын жашоо циклинде жыныссыз жана жыныстык муун алмашуусу.
3.5. Практикалык жумуш. Өсүмдүктөр (мох, кырккулак, кыркмуун, уруктуу өсүмдүк) жашоо циклинде жыныссыз жана жыныстык муун алмашуусун моделдештирүү.
IV БӨЛҮМ. ТУКУМ КУУЧУЛУК ЖАНА ӨЗГӨРГҮЧТҮК.
4.1. Тукум куучулук мыйзамдары.
4.2. Практикалык жумуш. Толук жана толук эмес доминанттык боюнча маселелер чыгаруу.
4.3. Практикалык жумуш. Кодоминанттулук жана плейотропияга таандык маселелер чыгаруу.
4.4. Жыныстык генетика.
4.5. Белгилердин жыныска байланыштуу тукум куучулугу.
4.6. Практикалык жумуш. Жыныстык генетикага таандык маселелер чыгаруу.
4.7. Өзгөргүчтүк.
4.8. Практикалык жумуш. Модификациялык өзгөргүчтүктү үйрөнүү.
4.9. Генотиптик өзгөргүчтүктүн түрлөрү.
4.10. Практикалык жумуш. Модификациялык жана мутациялык өзгөргүчтүктөрдү салыштырмалуу үйрөнүү.
V БӨЛҮМ. ГЕНЕТИКАЛЫК ИНЖЕНЕРИЯ ЖАНА БИОТЕХНОЛОГИЯ.
5.1. Генетикалык инженерия.
5.2. Клетканын тукум куучулугун өзгөртүрүү.
5.3. Биотехнология.
5.4. Практикалык жумуш. Рестриктазалык сайттарын аныктоо жана мөмө ширесин иштеп чыгууда пектиназадан пайдаланууну үйрөнүү.
VI БӨЛҮМ. ЭКОСИСТЕМА.
6.1. Экосистеманын курамдык түзүлүшү.
6.2. Практикалык жумуш. Экосистеманын курамдык түзүлүшүн аныктоо.
6.3. Экологиялык факторлор.
6.4. Долбоордук иш. Ар кандай экологиялык шарттарда өскөн өсүмдүктөрдүн түзүлүшүн салыштыруу.
6.5. Экосистеманын трофикалык түзүлүшү.
6.6. Практикалык жумуш. Азык чынжыры жана азык желесине таандык схемалар түзүү жана маселелер чыгаруу.
VII БӨЛҮМ. ЭВОЛЮЦИЯ.
7.1. Эволюцияны кыймылдаткыч факторлор.
7.2. Практикалык жумуш. Популяциялардын демографикалык көрсөткүчтөрдү Харди-Вайнберг мыйзамынын негизинде үйрөнүү.
7.3. Tабигый тандоо.
7.4. Органикалык ааламдагы ыӊгайлашуулар – эволюция натыйжасы.
7.5. Практикалык жумуш. Организмдердин жашоо чөйрөсүнө ыӊгайлашуусун үйрөнүү.
7.6. Tүрлөрдүн пайда болушу.



Бесплатно скачать электронную книгу в удобном формате, смотреть и читать:
Скачать книгу Биология, 10 класс, Сапаров К., Азимов И., Умаралиева М., 2022 - fileskachat.com, быстрое и бесплатное скачивание.

Скачать pdf
Ниже можно купить эту книгу по лучшей цене со скидкой с доставкой по всей России.Купить эту книгу


Скачать - pdf - Яндекс.Диск.




Теги: учебник на киргизском языке :: биология :: Сапаров :: Азимов :: Умаралиева :: 10 класс