Astronomiya, 11 sinf, Mamadazimov M., 2018

Astronomiya, 11 sinf, Mamadazimov M., 2018.

Учебник по астрономии для 11 класса на узбекском языке.

   Mazkur darslik, unga qo‘yilgan talablarga ko‘ra, o‘rta ta’lim muassasalarining 11-sinfi, o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi muassasalari va 0‘zbekiston Respublikasi Fanlar akademiyasi Astronomiya instituti qoshida ochilayotgan astronomiyadan ixtisoslashtirilgan maktab uchun mo‘ljallangan bo‘lib, ikki qismdan iborat.
Darslikda o‘quv materiallarining qiyinlik darajasiga ko‘ra, ayrim mavzular bir (*) yoki ikki (**) yulduzcha bilan berilgan bo‘lib, bunda bir (*) yulduzchali o‘quv materiali oddiy va ixtisoslashtirilgan maktablar uchun mo‘ljallangan bo‘lsada, biroq oddiy maktab o‘quvchilariga uning mazmuni yuzasidan tushunchalar berish bilan cheklanib, ixtisoslashgan maktabda uning matematik apparatlar yordamida yoritilgan mazmunini o‘zlashtirish talab etiladi, o‘quv materiallari ikki yulduzcha (**) bilan berilgan paragraflar esa faqat ixtisoslashtirilgan maktab o‘quvchilari uchun mo‘ljallangan bo‘lib, ularda astronomiyaning chuqurlashtirilgan va kengaytirilgan mazmuni yoritilgan. Shuningdek, darslikdan o‘rin olgan «Kosmonavtika elementlari» ham ixtisoslashgan maktablar uchun mo‘ljallangan bo‘lib, unda o‘quvchilarga aeronavtikaga oid boshlang‘ich tushunchalar beriladi.




Osmon sferasi, uning asosiy nuqta, aylana va chiziqlari.
Osmon yoritgichlarining ko‘rinma vaziyatlari va harakatlarini o‘rganish uchun kuzatish paytida ulaming o‘rinlarini aniqlash zarur bo‘ladi. Buning uchun yoritgichlaming osmoudagi vaziyatlarini ma’lum yo‘nalishlarga nisbatau o‘rganish yetarli bo‘lib, ko‘p hollarda ulargacha bo‘lgan masofalami aniqlashga ehtiyoj sezil-maydi. Yoritgichlaming ko‘rimna vaziyatlari va harakatlarini o‘rganishdan oldin, osmonning asosiy nuqta, chiziq va aylanala-ri bilan tauishishga to‘g‘ri keladi. Osmon sferasi deb, radiusi ixtiyoriy qilib olingan va markazi kuzatuvchining ko‘zida yotgan shunday sferaga aytiladiki, bu sferada ma’lum vaqtda yulduzlar osmonda qanday ko‘rinsa, shundayligicha proyeksiyalaugau bo‘ladi.

Osmon sferasiuing markazida turgan kuzatuvchidan o‘tkazilgan vertikal chiziqning osmon sferasi bilan kesishgan ikki nuqtasidan biri (kuzatuvchiniug bosh tomoni yo‘ualishidagisi) zenit (Z), unga diametral qaramaqarshi yotgau ikkinchisi esa nadir (Z') deb yuritiladi (4-rasm).

MUNDARIJA.
KIRISH.
1-MAVZU. l-§. Astronomiya nirnani o‘rganadi? Uning rivojlanish tarixi va boshqa fanlar bilan aloqasi.
I QISM.
I BOB. AMALIY ASTRONOMIYA ASOSLARI.
2-MAVZU. 2-§. Yoritgichlaming sutkalik ko‘rinma harakatlari. Yulduz turkumlari.
3-§. Yeming o‘z o‘qi atrofida aylanishiga dalillar*. Fuko mayatnigi.
4-§. Osmon sferasi, uiiing asosiy nuqta, aylana va chiziqlari.
5-§. Quyoshning yillik ko‘rmma liarakati. Ekliptika.
3-MAVZU. 6-§. Osmon koordinatalari.
7-§. Yulduzlaming xaritalari.
8-§. Yulduzlaming ko‘rinma yulduz kattaliklari *.
4-MAVZU. 9-§. Olam qutbining balandligi va joyning geografik kenglamasi orasidagi bog‘lanish.
10-§. Turli geografik kenglamalarda osmon sferasining sutkalik ko‘rinma aylanishlari.
11-§. Yoritgichlarning kulminatsiyasi va kulminatsiya balandliklari.
12-§. Astronomik kuzatishlar asosida joyning geografik kenglamasini taxminiy aniqlash **.
5-MAVZU. 13-§. Vaqtni o‘lchasli asoslari *.
14-§. Kalendarlar.
6-MAVZU. 15-§. Oyning liarakati. fazalari va davrlari.
16-§. Musulmonlaming oy va qnyosh hijriy kalendarlari *.
17-§. Quyosli va Oy tutilishlari.
II BOB. QUYOSH SISTEMASINING TUZILISHI VA OSMON JISMLARIMNG HARAKATI.
7-MAVZU. 18-§. Qnyosh sistemasining tuzilishi.
19-§. Quyosli sistemasining masshtabi va a’zolari.
20-§. Planetalaming konfiguratsiyalari va ko‘rinish shartlari *.
21-§. Planetalaming Quyosh atrofida aylanish davrlari *.
8-MAVZU. 22-§. Sutkalik va sutkalik-gorizontal parallaks.
Quyosh sistemasi jismlarigacha bo‘lgan masofalami aniqlash.
23-§. Quyosh sistemasi jismlarining radmslarini aniqlash **.
9-MAVZU. 24-§. Astronomiyada uzunlik o‘lchov birliklari.
25-§. Kepler qonunlari.
26-§. Osmon jismlarining massalarini hisoblash *.
10-MAVZU. 27-§. Ikki jism masalasi. Kosmik tezliklar.
III BOB. ASTROFIZIKA VA UNING TADQIQOT METODLARI.
11-MAVZU. 28-§. Osmoimi elektromagiiit toiqinli nurlarda o‘rganish - keng to‘lqinli astronomiyaning asosi.
29-§. Optik teleskoplar.
30-§. Teleskoplaming asosiy xarakteristik kattaliklari **.
31-§. Radioteleskoplar haqida tushuncha.
32-§. Ulug‘bek rasadxonasining «bosh teleskopi».
12-MAVZU. 33-§. Nurlanish qonunlari va osmon jismlarining fizik tabiatlarini spektral metodlar yordamida o‘rganish.
IV BOB. QUYOSH SISTEMASI JISMLARINING FIZIK TABIATI.
13-MAVZU. 34-§. Quyosh eng yaqin yulduz. Quyosh haqida umumiy maiumot.
35-§. Quyosh fotosferasi va uning tuzilmalari. Quyosh dog‘lari.
14-MAVZU. 36-§. Qnyosh xromosferasi va toji.
37-§. Quyosh energiyasining manbayi *.
38-§. Quyosh aktivligi va uning Yerga ta’siri *.
15-MAVZU. 39-§. Yer rusumidagi planetalar. Merkuriy va Venera.
40-§. Yer va uning tabiiy yo‘ldoshi Oy. Mars.
16-MAVZU. 41-§. Gigaiit plaiietalar, ulaming yo‘ldoshlari va halqalari.
17-MAVZU. 42-§. Asteroidlar va mitti planetalar.
18-MAVZU. 43-§. Kometalar («dumli yulduzlar»).
44-§. Meteorlar («uchar yulduzlar») va meteoritlar.
19-MAVZU. 45-§. Qnyosh sistemasining kelib chiqishi haqida hozirgi zamon qarashlari.
V BOB. YULDUZLAR.
20-MAVZU. 46-§. Yillik parallaks, yulduzlaming masofalarini aniqlash.
47-§. Yulduzlaming o‘lchamlari va fizik parametrlarini aniqlash*.
48-§. Yulduzlaming rangi va temperaturasi.
21-MAVZU. 49-§. Yulduzning absolut kattaligi va uning yorqinligi bilan bog‘liqligi *.
50-§. Yulduzlarning spektri va spektral sinflari.
51-§. Spektr-yorqinlik diagrammasi.
22-MAVZU. 52-§. Fizik qo‘shaloq yulduzlar va ulaming turlari.
53-§. Yulduzlaming massalarini hisoblash **.
23-MAVZU. 54-§. Fizik o‘zgaruvchan yulduzlar: sefeidlar, yangi va o‘tayangi yulduzlar.
24-MAVZU. 55-§. Yulduzlar evolutsiyasi. Neytron yulduzlar va «qora o‘ralar» *.
VI BOB. KOINOTNING TUZILISHI VA EVOLUTSIYASI.
25-MAVZU. 56-§. Galaktikamizning tuzilishi, tarkibi va aylanishi.
57-§. Yulduzlarning sharsimon va sochma to‘dalari **.
26-MAVZU. 58-§. Diffuz va chang tumanliklar.
27-MAVZU. 59-§. Tashqi galaktikalar. Galaktikalaming sinflari va spektrlari.
60-§. Radiogalaktikalar va kvazarlar *.
28-MAVZU. 61-§. Koinotning kengayishi. Xabbl qommi *.
29-MAVZU. 62-§. Galaktikalarning Koinotda taqsimlanishi **.
II QISM KOSMONAVTIKA ELEMENTLARI.
30-MAVZU. 63-§. Kosmonavtika predmeti va uning boshqa fanlar bilan aloqasi.
31-MAVZU. 64-§. Raketa harakati qonunlari. Raketaning tortish kuchi.
32-MAVZU. 65-§. Raketaning strukturasi va konstraktiv xarakteristikasi.
66-§. Uchish paytida kosmik apparatga ta’sir etuvchi kuchlar.
33-MAVZU. 67-§. Tortishishning markaziy maydonida harakatlanayotgan jismning orbitalari.
34-MAVZU. 68-§. Ta’sir sferasi va kosmik apparat trayektoriyalarini taxminiy hisoblash.
35-MAVZU. 69-§. Yer sun’iy yo‘ldoshlarining orbita elementlari.
70-§. Yer atmosferasida yo‘ldosh orbitasining evolutsiyasi.
36-MAVZU. 71-§. Orbital manyovrlar. Sun’iy yoidosh orbita tekisligini o‘zgartirish.  
72-§. Sun’iy yoidoslmi orbitadan tushirish.
37-MAVZU. 73-§. Kosmik apparatlami Oyga uchirish.
38-MAVZU. 74-§. Planetalarga uchish trayektoriyalari. Yerning ta’sir sferasi ichidagi harakat.
39-MAVZU. 75-§. Gomon orbitalari bo‘ylab uchishlar.
40-MAVZU. 76-§. Kosmik apparatning mo‘ljallangan planeta ta’sir sferasidagi harakati.
Ilovalar.



Бесплатно скачать электронную книгу в удобном формате, смотреть и читать:
Скачать книгу Astronomiya, 11 sinf, Mamadazimov M., 2018 - fileskachat.com, быстрое и бесплатное скачивание.

Скачать pdf
Ниже можно купить эту книгу по лучшей цене со скидкой с доставкой по всей России.Купить эту книгу


Скачать - pdf - Яндекс.Диск.




Теги: учебник на узбекском языке :: астрономия :: Mamadazimov :: 11 класс