каракалпакский язык

Álipbe, 1 klas, Abdinazimov Sh., Uspanova J., Abdijabbarova X., 2021.

Учебник по каракалпакскому языку для 1 класса на каракалпакском языке.

Фрагмент из книги:
Qis keldi. Kún suwiq. Qaliň qar jawdi. Balalar júdá quwamshli. Olar qarbaba soqti. Dekabr, yanvar, fevral - qis aylari. Hámme qisqi demalisqa shiqti.

Qaraqalpaq tili, 6 klas, Dáwletov M., Qutlımuratov B., Dáwletova A., Qutlımuratova G., 2017.

Учебник по каракалпакскому языку для 6 класса на каракалпакском языке.

Фрагмент из книги:
Aldımnan kishkentay, biraq ta sonday sulıw aǵashlı baǵ shıqtı. Onıń kire bergen jerinde qoldan jasalǵan biyik músin kórindi. Ol Karamzinniń músini eken. Bul qalada hár qıylı estelik orınları kóp uqsaydı. Izimnen baǵqa kirgen bir hayal maǵan jaqın kelip toqtadı da, siz shet elden kelgen turistsiz be, bul qaladaǵı gimnaziyanı maǵan kórsete alasız ba? — dedi. Men ol hayalǵa ózimniń kim ekenimdi aytıp bolıp, sol gimnaziyanı men de kórmekshimen.

Qaraqalpaq tili, 5 klas, Berdimuratov E., 2020.

Учебник по каракалпакскому языку для 5 класса на каракалпакском языке.

Фрагмент из книги:
Biziń Watanımız — Qaraqalpaqstan Respublikası. Qaraqalpaq tili Qaraqalpaqstan Respublikasında jasawshı qàràqàlpàqlàrdıń, sondày-àq bàsqà millet wákilleriniń mámleketlik tili bolıp esaplanadı. Qaraqalpaq tili — oǵada bay milliy ádebiy tillerdiń biri. Onda qaraqalpaq xalqınıń pútkil ómiri, ruwxıy baylıǵı, aqılı hám oyı, ótmishi, házirgi dáwiri hám keleshegi óz kórinisin tapqan. Qaraqalpaq tilinde kóplegen gazetalar, jurnallar hám kitaplar shıǵarıladı, radio, televidenie jumıs isleydi. Ol — ilim menen ádebiyattıń, sanaat hám óndiristiń, mádeniyat penen kórkem ónerdiń tili.

Qaraqalpaq tili, 11 klas, Abdinazimov Sh., Ismaylova Z., Qutlimuratov B., 2018.

Учебник по каракалпакскому языку для 11 класса на каракалпакском языке.

Фрагмент из книги:
Qaraqalpaq tili — túrkiy tillerinin toparina kiretugin til bolip, ol XV ásirdiú aqiri XV ásirlerde xaliq tili bolip qáliplesken. Qaraqalpaq xaliq tili usi dáwirde qálipleskeni menen onin quramina kiretugin ruw hám qáwim tilleri ózinin sagalarin erte dáwirlerden aladi. Qaraqalpaq xalquuú bay awizeki ádebiyati, folklorliq dóretpelerinde qaraqalpaq ádebiy tilinin awizeki túri payda boldi.

Qaraqalpaq ádebiyatı, 11 klas, Allambergenov K., Orazımbetov Q., Bekbergenova M., Bekbergenova Z., 2018.

Учебник по каракалпакскому языку для 11 класса на каракалпакском языке.

Фрагмент из книги:
Kórkem ádebiyat-jámiyetlik sananıń bir forması, turmıs aynası, yaǵnıy turmıstı kórkem obrazlarda sáwlelendirip beretuǵın sóz óneri. Onıń bul sıpatlš belgileri, yaǵnıy kórkem ádebiyattıń kórkem ónerdiń eń dáslepki, sonıń menen birge, eń quramalı túri ekenligi haqqında ádebiyattanıw iliminde ele «kórkem ádebiyat» termini, ataması payda bolmaǵan eń eski dáwirlerden berli tınbay aytılıp hám jazılıp kiyatır. Mısalı, Aristotel hám V. G. Belinskiy zamanlarında kórkem ádebiyat poeziya atamasında túsinilgen. Ádebiyattı «kórkem sóz», «iláhiy sóz» dep ataw qaraqalpaq folklorı menen ádebiyatında da ushırasadı. Atap aytsaq, Ájiniyaz «Mańa sózden basqa igam hesh námársa beren yoqtı», Berdaq «Bul sóz iláhiyden keldi» degen qatarları arqalı kórkem sózdi, iláhiy sózdi poeziya, qosıq dep túsindirgen. XVIII, XIX ásirlerde ǵana bul túsinik óziniń házirgi «kórkem ádebiyat» mánisin ala baslaǵan.

Qàràqàlpàq tili, 10 klas, Berdimuratov E., Abdinazimov Sh., Ismaylova Z., 2017.

Учебник по каракалпакскому языку для 10 класса на каракалпакском языке.

Фрагмент из книги:
Tildiň jámiyettegi xizmeti ogada ulli. O1 adamlar arasindagi qarim-qatnas qurali xizmetin atqaradi.
Til—jámiyetlik turmista eň áhmiyetli xizmetlerdi isk|e asiradi. Ol hárqanday óndiriste shólkemlestiriwshi, jámáát bolip islewshi adamlardiň pikir alisiwiniň, tájiriybe almasiwiniň qatnas qurah. Demek, til hám jámiyet bir-biri menen tigiz baylanisli boladi, sebebi tilsiz jámiyet te, jámiyetsiz til de bolmaydi. Tilsiz jámiyetlik óndiristi shólkemlestiriw hám rawajlandiriw mumkin emes.

Qaraqalpaq tili, 9 klas, Dáwletov M., 2019.

Учебник по каракалпакскому языку для 9 класса на каракалпакском языке.

Фрагмент из книги:
Qaraqalpaq tili — qaraqalpaq milletinin ana tili. Bul til qaraqalpaq milleti tárepinen jaratilgan, sonliqtan ol qaraqalpaqlar ushin ana til.
Qaraqalpaqstan Respublikasi hám Ózbekstan aymaginda jasawshi qaraqalpaqlardiň sam 1989-jilgi xahq esabi boyinsha 411 niiňnan aslam adamdi quraydi. Qaraqalpaqlar Ózbekstan aymaginda: Xorezm, Buxara, Nawayi, Fergana, Samarqand, Namangan, Ándijan, Surxandárya hám Tashkent wálayatlarinda, Túrknienstanmň Tashawiz, Sharjaw wálayatinda, Batis Qazaqstanda, Rossiya hám Awganstan mámleketlerinde jasaydi.

Qàràqàlpàq tili, 8 klas, Dáwletov M., Dáwenov E., Seydullaeva D., 2019.

Учебник по каракалпакскому языку для 8 класса на каракалпакском языке.

Фрагмент из книги:
Qàràqàlpàq ádebiy tiliniń ràwàjlànıwı XX ásirden bàslànàdı. Bul dáwirde qàràqàlpàq xàlqınıń jámiyetlik-siyàsiy turmısındà, ekonomikà hám mádeniyàtındà úlken ózgerisler boldı. Bul ózgerisler qàràqàlpàq tiliniń ràwàjlànıwınà keń múmkinshilikler tuwdırdı. Tildiń jámiyetlik xızmeti keńeydi. Qàraqàlpàq tiliniń àwızeki sóylew hám jàzbà túrleri onıń àrqà hám qublà diàlektlik ózgeshelikleri tiykàrındà, kóbirek àrqà dialektke tiykàrlànıp qáliplesti. Ádebiy tildiń bul eki túri házirgi wàqıttà xàlıqtıń hár túrli turmıs tàràwlàrı — oqıw-oqıtıw, is júrgiziw, kórkem ádebiyàt, ilimiy-texnikàlıq ádebiyàtlàr, gàzetà-jurnàl, teàtr, ràdio-televidenie hám t.b. tàràwlàrdà keń qollànılàdı.